Literaire Martelingen (deel 1)
Het moet sinds ik het boek ongeveer drie jaar geleden aankocht al ondertussen de zesde of zevende keer zijn dat ik de lezing van Thomas Pynchons Gravity's Rainbow aanvat. De eerste paar keren geraakte ik nauwelijks verder dan de eerste tien bladzijden. De volgende keren gelukte het me de eerste 25 bladzijden te verteren. Nu ben ik -volharding is een mooie zaak- zomaar eventjes al tot bladzijde 52 in het boek gevorderd. Wat is er met dit boek dat het zo onverteerbaar, zo moeilijk maakt? (buiten het feit dat ik -oh ultieme zelffoltering!- mordicus het boek in de originele taal wil lezen)
Allereerst is het aantal registers dat de auteur hier opentrekt al vanaf de eerste bladzijden feitelijk een beetje teveel van het goede. Hij wisselt niet alleen in éénzelfde scène vaak van vertelstandpunt (ik, hij, jij, wij), bovendien is hij nog eens zo gek om binnen een afgebakend geheel het personage in verschillende tijden te situeren. De ene zin bevind je je in het heden, twee alinea's verder wijdt hij uit over een passage die vele jaren voordien heeft plaatsgevonden, om kort daarna, als in een film van Godard, zonder overgang je opnieuw in het heden te plaatsen, maar nu op een volledig andere locatie. Komt daar nog bij dat hij geheel Proustiaans en Joyciaans zeer graag de monologue intérieur hanteert. Zo ben je wat je dacht een beschrijving te zijn aan het lezen, om er pas na enkele alinea's -en dan nog door een tersluiks achtergelaten tip of spoor van de welwillende schrijver- achter te komen dat je de gedachtengang van een personage aan het volgen bent.
En zo gaat dat dus maar door. Er wordt vlotjes afgewisseld tussen jargon, spreektaal, dialect, officiële en ambtelijke taal, het dagmenu, handleidingen, puur literaire passages, dialogen, soldatenliedjes, surrealistische dromen en wat weet ik nog allemaal. Bovendien zijn de hoofdpersonages ook nog eens allemaal beroepshalve bezig met paranormale, en dus nauwelijks tastbare zaken. En het Engels is dan ook nog eens allerminst voor beginners. Dit alles met het gevolg dat als men even niet oplet, men een halve bladzijde opnieuw kan gaan lezen.
Nu is het me al vaker voorgevallen dat een boek de eerste bladzijden niet door te komen is. Meestal wordt doorzetten daarna beloond door een iets vlottere leeservaring. Men kent de personages immers al, je bent gewend geraakt aan de stijl van de auteur en/of het boek, verhaallijnen zijn uitgezet, er is met andere woorden een duidelijk doel. Maar ook na 52 pagina's kan ik er hier nog steeds geen ontwaren, behalve dat het over de strijd gaat van de geallieerden tegen de Duitse V-2. Voorlopig geen touw aan vast te knopen. Nog 710 pagina's (kleine druk) te gaan.
En dat terwijl ik The Crying of Lot 49 in geen tijd achter de kiezen had. (toegegeven dat is net geen honderd bladzijden lang en al evenzeer ingewikkeld, maar toch...)
Misschien doe ik het gewoon omdat William Gibson ooit in een interview verklaarde dat hij de door mij tot literaire halfgod verheven Philip K. Dick maar niks vond "want het stond allemaal al in Pynchon". Ik ben benieuwd.
Allereerst is het aantal registers dat de auteur hier opentrekt al vanaf de eerste bladzijden feitelijk een beetje teveel van het goede. Hij wisselt niet alleen in éénzelfde scène vaak van vertelstandpunt (ik, hij, jij, wij), bovendien is hij nog eens zo gek om binnen een afgebakend geheel het personage in verschillende tijden te situeren. De ene zin bevind je je in het heden, twee alinea's verder wijdt hij uit over een passage die vele jaren voordien heeft plaatsgevonden, om kort daarna, als in een film van Godard, zonder overgang je opnieuw in het heden te plaatsen, maar nu op een volledig andere locatie. Komt daar nog bij dat hij geheel Proustiaans en Joyciaans zeer graag de monologue intérieur hanteert. Zo ben je wat je dacht een beschrijving te zijn aan het lezen, om er pas na enkele alinea's -en dan nog door een tersluiks achtergelaten tip of spoor van de welwillende schrijver- achter te komen dat je de gedachtengang van een personage aan het volgen bent.
En zo gaat dat dus maar door. Er wordt vlotjes afgewisseld tussen jargon, spreektaal, dialect, officiële en ambtelijke taal, het dagmenu, handleidingen, puur literaire passages, dialogen, soldatenliedjes, surrealistische dromen en wat weet ik nog allemaal. Bovendien zijn de hoofdpersonages ook nog eens allemaal beroepshalve bezig met paranormale, en dus nauwelijks tastbare zaken. En het Engels is dan ook nog eens allerminst voor beginners. Dit alles met het gevolg dat als men even niet oplet, men een halve bladzijde opnieuw kan gaan lezen.
Nu is het me al vaker voorgevallen dat een boek de eerste bladzijden niet door te komen is. Meestal wordt doorzetten daarna beloond door een iets vlottere leeservaring. Men kent de personages immers al, je bent gewend geraakt aan de stijl van de auteur en/of het boek, verhaallijnen zijn uitgezet, er is met andere woorden een duidelijk doel. Maar ook na 52 pagina's kan ik er hier nog steeds geen ontwaren, behalve dat het over de strijd gaat van de geallieerden tegen de Duitse V-2. Voorlopig geen touw aan vast te knopen. Nog 710 pagina's (kleine druk) te gaan.
En dat terwijl ik The Crying of Lot 49 in geen tijd achter de kiezen had. (toegegeven dat is net geen honderd bladzijden lang en al evenzeer ingewikkeld, maar toch...)
Misschien doe ik het gewoon omdat William Gibson ooit in een interview verklaarde dat hij de door mij tot literaire halfgod verheven Philip K. Dick maar niks vond "want het stond allemaal al in Pynchon". Ik ben benieuwd.
posted by Manic Inventor at 1:06 a.m.
2 Comments:
Gewoon doorlezen. Het begin is inderdaad lastig en daar begreep ik ook niets van. Het is als een omgeving waarin je moet leren leven of zoiets. Daarna gaat het veel rapper en komt er een beetje lijn in. Tegen het einde wil je dat het nooit meer ophoudt en is het een van je favoriete boeken aller tijden.
Gibson is hier trouwens full o'shit. Het zou eerder omgekeerd moeten zijn. (PKD had alleen de pech dat hij het grootste gedeelte van zijn carriere in het SF-ghetto zat opgesloten en in zekere zin een broodschrijver was die van zijn uitgeverij een bepaalde aantal pagina's niet mocht overschrijden.)
Van iemand die regelmatig Deridda en Deleuze leest vind ik een opmerking over ook wat moeite hebben met het eerste stuk niet echt bemoedigend.
Een echte afrader is trouwens ook 'The Voyage of the Beagle' van Darwin. Beroepsmatig vind ik dat ik dat gelezen moet hebben, maar het is een worsteling met geologische vaktermen in negentiende eeuws Engels.
Een reactie posten
<< Home