zaterdag, november 13, 2004

Burdened Bourgeoisie

Na meer dan honderd bladzijden Pynchon even uitblazen met de laatste van Ballard. Uitblazen is het slechts gedeeltelijk want het boek roept bij mij meer vragen op dan het aantal bladzijden dat het telt. Wat zeg ik?

Millenium People vat om te beginnen toch maar weer mooi the state of the nation samen (of is het the state of the notion(s)?). Maar als hij stelt dat de middenklasse/de professionelen in deze tijd het nieuwe proletariaat geworden zijn, vraag ik mij af wat er dan van het echte proletariaat geworden is.

In ieder geval geeft het goed aan hoe ver de gewone wereld waar men dagelijks in (over)leeft afligt van de centra waar de echte beslissingen genomen worden die ons leven bepalen (of juist niet bepalen?). Zij die in de nasleep van 1968, en iets verder in de tijd, tijdens de boom van de gouden jaren '80 dachten dat het allemaal wel niet zo'n vaart zou lopen en dat de échte democratie/meritocratie nu in aantocht was, komen aan het begin van het nieuwe millenium van een kale reis thuis. Vrijheden lijken in de naam van de vrijheid zélf beperkt te worden, geld is de enige overblijvende maatstaf van alle dingen. En zij die zeggen dat dat vroeger ook al het geval was, verwijs ik graag door naar zij die vanaf de jaren '60 tot midden jaren '70 jong waren. Zij zullen U uit die droom verlossen.

Als inwoner van Vlaanderen (een kwart stemt zwart) en van Antwerpen (een derde) in het bijzonder voel ik als vanzelf dat de onvriendelijkheid, de achterdocht en de xenofobie (en dan bedoel ik niet alleen tegenover mensen, maar ook tegenover andere en nieuwe ideeën), samengevat de ontevredenheid, in ijltempo toenemen. Een vriend van mij voorspelde enkele jaren geleden dat wij de generatie zouden zijn die gedurende ons leven meeste veranderingen (ten kwade of ten goede) zouden moeten slikken. Het begint er intussen op te lijken. Maar voorlopig slaat de balans alsnog door naar het negatieve.

In die zin is de opstand van de kaderleden en de creatieven (zal ik het zo maar noemen?) die Ballard beschrijft nog eerder een wensdroom dan een realiteit. Toch vermoed ik dat het een dezer decennia toch die kant zal opgaan. Want wat we met verouderde termen 'de arbeidersklasse' of nog 'de laagopgeleiden' noemen, hebben blijkbaar allang besloten dat het Eldorado op deze aardkloot niet tot de mogelijkheden behoort (dat het leven kut is, kortom). Zij stemmen Vlaams Blok, Front national of LPF, kijken verder naar de tv en verwachten geen beterschap (zelfs als ze op FN, VB en LPF stemmen).

De middenklasse daarentegen is er, louter op basis van een financieel aantrekkelijkere uitgangspositie of een betere opleiding/opvoeding altijd van uitgegaan dat men zichzelf kan verbeteren in de kosmische seconde die het leven in beslag neemt. Men verlangde als vanzelf dat meer vrijheid tot meer mogelijkheden leidt. Wat nu als deze middenklasse ooit uit die droom ontwaakt en vaststelt dat juist dankzij haar steun/werk de mogelijkheden zijn teruggelopen en dat ze sociaal gedegradeerd zijn tot (weliswaar hoogopgeleide) uitvoerders, die in tegenstelling met hun ongelimiteerde verwachtingen, op lange termijn nog weinig baten te verwachten hebben van hun positie. Het valt te betwijfelen dat zij deze ontgoocheling licht zullen opnemen.

Maar geef nu toe. Was het in eerste instantie al niet zeer naïef van ons om te denken dat er voor de eerste keer in de menselijke geschiedenis eindelijk eens naar boven zou afgerond worden? Wisten we dan echt niet dat de-nivellering altijd naar beneden toe verloopt?

Sommigen zouden op basis van bovenbeschreven redenering kunnen vermoeden dat deze blogger de zaken met een gezond pessimisme bekijkt. Het tegendeel is nochtans het geval. Hoewel ik vermoed dat we de komende vijftig jaar voor van de grootste omwentelingen te komen zullen staan die de mensheid ooit heeft gekend, ben ik eerder benieuwd met welk resultaat we voor de dag zullen komen. Maar dat de veranderingen noodzakelijk zijn betwijfel ik echter niet. Alleen zij dwalen die nu nog denken dat 'het allemaal wel niet zo'n vaart zal lopen'. Verandering dringt zich op vele vlakken op. Laten we hopen dat de regenten die we de volgende decennia aan de macht brengen, via welk regeringssysteem ook, ageren voordat de veranderingen zichzelf opdringen, en dan waarschijnlijk op een moment dat de keuzes stukken beperkter zijn. Ik ben benieuwd.